استاندارد مخزن آب آتش نشانی

مخزن آب آتش نشانی نقش مهمی در حفاظت از جان افراد، امنیت ساختمان ‌ها و جلوگیری از خسارات مالی دارد. طراحی و ساخت مخازن آب آتش نشانی باید با توجه به استانداردهای ملی و بین‌المللی انجام شود تا در مواقع بحرانی، آب مورد نیاز با فشار و سرعت کافی به محل حادثه برسد.

وجود یک مخزن آب آتش نشانی با ظرفیت مناسب، می‌تواند از پخش شدن آتش جلوگیری کند. در این مقاله به بررسی جزئیات مربوط به مخازن آب آتش نشانی، حجم مناسب، روش‌ های محاسبه و محل نصب آن ها خواهیم پرداخت. این اطلاعات به طراحان، مهندسان و مدیران تأسیسات کمک می‌کند تا سیستم‌ های اطفای حریق بهینه‌ای را طراحی کنند.

مخزن آب آتش نشانی چیست و چگونه کار می کند؟

مخزن آب آتش نشانی به مخزنی گفته می‌شود که برای ذخیره‌ سازی آب در مواقع اضطراری طراحی شده است. این مخازن معمولاً در کنار ساختمان‌ ها یا تأسیسات قرار می‌گیرند و از مواد مقاوم مانند فولاد ضد زنگ، بتن و پلی ‌اتیلن ساخته می‌شوند. طراحی استاندارد این مخازن باید به گونه‌ای باشد که قادر به تحمل فشار آب و شرایط جوی مختلف باشد و همچنین در برابر خوردگی و زنگ ‌زدگی مقاومت کند.

عملکرد این مخازن نیز به ‌گونه‌ای است که حین آتش سوزی، آب ذخیره‌ شده از طریق سیستم‌ های پمپاژ به محل حادثه منتقل می‌شود. بسته به نوع سیستم اطفای حریق (مانند شیلنگ ‌آتش نشانی به صورت دستی، سیستم‌ های اسپری آب یا سیستم ‌های خودکار آتش ‌نشانی)، این آب به‌سرعت به محل آتش هدایت می‌شود. انتخاب مکان و طراحی مخازن، از جمله پارامترهای کلیدی است که بر کارایی این سیستم‌ ها تأثیر مستقیم دارد.

انواع مخزن آب آتش نشانی

مخازن آب آتش نشانی را می‌توان به دو دسته اصلی مخزن آب افقی و مخزن آب عمودی تقسیم کرد که هر یک تحت تأثیر مواد سازنده و ویژگی ‌های خاص خود به زیرگروه‌ های مختلفی تقسیم می‌شوند و بسته به نیازهای مختلف انتخاب می‌شوند:

1. مخازن آب آتش نشانی آنتی باکتریال

مخازن آنتی باکتریال به ‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین گزینه ‌ها در صنعت آتش ‌نشانی شناخته می‌شوند. این مخازن معمولاً از چندین لایه مواد با خاصیت ضدباکتریایی و ضدجلبکی ساخته می‌شوند که از رشد میکروب ‌ها و جلبک‌ ها جلوگیری می‌کند.

علاوه بر این، این نوع مخازن با کاهش خطر گرفتگی لوله ‌ها و اتصالات، به بهبود عملکرد کلی سیستم اطفای حریق کمک می‌کنند. با توجه به این ویژگی‌ ها، استفاده از مخازن آنتی باکتریال در بیمارستان‌ ها، هتل‌ ها و مجتمع‌ های مسکونی بسیار مناسب است.

2. مخازن آب آتش نشانی فایبرگلاس

مخازن فایبرگلاس یا کامپوزیت به‌ دلیل ساختار مستحکم و مقاوم خود، برای مکان ‌هایی که امکان رشد باکتری و جلبک وجود دارد، بسیار مناسب هستند. این مخازن معمولاً از الیاف شیشه و رزین پلی استر ساخته می‌شوند که باعث ایجاد ساختاری سه ‌بعدی و مقاوم در برابر فشار و ضربه می‌شود.

علاوه بر این، قابلیت تحمل دماهای بالا (بین 70 تا 100 درجه سانتی‌گراد) از دیگر مزایای این مخازن است که آن‌ ها را برای استفاده در شرایط سخت جوی و صنعتی ایده‌آل می‌کند. به‌ طور کلی، مخازن فایبرگلاس به‌ دلیل مقاومت و دوام بالا، به‌ ویژه در پروژه‌ های بزرگ، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شوند.

3. مخازن آب آتش نشانی پلی اتیلن

مخازن پلی اتیلن به‌ دلیل قیمت مناسب و انعطاف ‌پذیری بالا، گزینه‌ای محبوب در پروژه‌ های کوچک و متوسط به شمار می‌آید. این مخازن معمولاً در حجم ‌های زیر 30.000 لیتر تولید می‌شوند و به ‌دلیل سبک بودن، نصب و جابجایی آن ها راحت است. این مخازن تنها به یک سطح صاف و بدون پستی و بلندی نیاز دارند و می‌توانند در محیط ‌های مختلفی نصب شوند.

با این حال، برای پروژه‌ های بزرگ‌تر که نیاز به ذخیره آب در حجم ‌های بالا دارند، مخازن فایبرگلاس گزینه‌ای مناسب‌تر خواهند بود، زیرا تولید مخازن پلی اتیلن در ابعاد بزرگ ممکن است هزینه‌ های بالایی را به همراه داشته باشد.

4. مخازن آب آتش نشانی استیل

مخازن استیل به ‌دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و شرایط محیطی سخت، گزینه‌ای عالی برای محیط‌ هایی هستند که احتمال بروز حریق وجود دارد. این مخازن معمولاً از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند و به ‌دلیل دوام و طول عمر بالا، نیاز به تعویض و تعمیر کمتری دارند.

این ویژگی ‌ها باعث می‌شود که مخازن استیل در صنایع مختلف، از جمله پتروشیمی و صنایع غذایی استفاده شوند. همچنین، این مخازن به‌ دلیل حفظ کیفیت آب و جلوگیری از واکنش با مواد شیمیایی، انتخاب مناسبی برای ذخیره آب آتش نشانی محسوب می‌شوند.

حجم مخزن ذخیره آب آتش نشانی

حجم مخزن آب آتش نشانی باید با توجه به چندین عامل کلیدی محاسبه شود، عواملی مانند نوع ساختمان، تعداد طبقات، نوع فعالیت و استانداردهای محلی است. به‌ طور کلی، حجم مخزن باید به گونه‌ای باشد که بتواند حداقل نیاز آب را برای اطفای حریق در زمان معین تأمین کند.

در ساختمان‌ های مسکونی، معمولاً حجم مخزن بین 2000 تا 10000 لیتر متغیر است. اما در ساختمان ‌های تجاری و صنعتی که به حجم ‌های بیشتری نیاز دارند، این مقدار ممکن است به 20000 لیتر یا بیشتر برسد.

علاوه بر این، حجم مخزن می‌تواند بر اساس نوع فعالیت در ساختمان متفاوت باشد. برای مثال، یک کارخانه تولیدی که مواد قابل اشتعال دارد، نیازمند حجم بالاتری از آب است تا بتواند در صورت بروز آتش ‌سوزی به‌ سرعت اقدام کند.

عوامل جوی و شرایط محیطی نیز بر حجم مخزن تأثیرگذار هستند. در مناطقی که احتمال بروز آتش‌سوزی بیشتر است، باید حجم مخزن را با احتیاط بیشتری محاسبه کرد.

استاندارد انواع حجم مخزن آب آتش نشانی

استانداردهای حجم مخزن آب آتش نشانی بر اساس نوع ساختمان و قوانین محلی تعیین می‌شوند. این استانداردها معمولاً توسط نهادهای مربوطه مانند NFPA (National Fire Protection Association) یا استانداردهای ملی هر کشور تعیین می‌شوند

به عنوان مثال، طبق استاندارد NFPA، برای ساختمان ‌های مسکونی با ارتفاع حداکثر 21 متر، حداقل حجم مخزن باید 2000 لیتر باشد. این در حالی است که برای ساختمان‌ های تجاری و صنعتی، این حجم بسته به نوع فعالیت و خطرات موجود ممکن است به 5000 تا 20000 لیتر یا بیشتر افزایش یابد. همچنین، برای ساختمان ‌های خاص مانند بیمارستان ‌ها یا مراکز درمانی، این حجم باید با توجه به نیازهای خاص هر ساختمان محاسبه شود.

علاوه بر این، برخی استانداردها ممکن است به نوع سیستم‌ های اطفای حریق نصب ‌شده نیز مرتبط باشند. مثلا در صورت استفاده از سیستم‌ های اسپری آب، ممکن است نیاز به حجم آب بیشتری برای تأمین فشار و دبی مورد نیاز باشد.

رعایت این استانداردها به افزایش ایمنی ساختمان ‌ها و تأسیسات کمک می‌کند و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری می‌نماید. بنابراین، مشاوره با متخصصان و مهندسان آتش‌ نشانی در مراحل طراحی و اجرای سیستم‌ های اطفای حریق ضروری است.

محاسبه مقدار آب مخزن آتش نشانی

محاسبه حجم مخزن آب آتش نشانی نیازمند در نظر گرفتن چندین عامل کلیدی است و برای این کار، معمولاً باید دبی آب خروجی موتور پمپ و تعداد جعبه آتش نشانی موجود در ساختمان را در نظر گرفت.

دبی آب خروجی نشان‌ دهنده میزان آبی است که می‌تواند در یک دقیقه به محل حادثه منتقل شود. این مقدار معمولاً بر حسب لیتر بر دقیقه یا گالن بر دقیقه اندازه‌گیری می‌شود و بر اساس نوع پمپ و سیستم اطفای حریق متفاوت است.

فرمول محاسبه حجم مخزن آتش نشانی

برای محاسبه ظرفیت مخزن آب آتش ‌نشانی، ابتدا باید دبی آب خروجی موتور پمپ را در تعداد جعبه ‌های آتش‌ نشانی موجود ضرب کنید. این کار به شما حجم مخزن آب را بر حسب گالن می‌دهد. سپس، با ضرب کردن دبی آب (که بر حسب گالن بر دقیقه اندازه‌ گیری می‌شود) در تعداد جعبه‌ های آتش ‌نشانی ساختمان، حجم کلی مخزن ذخیره آب را به دست می‌آورید.

با این حال، در بسیاری از مواقع ممکن است بخواهید حداکثر ظرفیت مخزن را برای شرایط اضطراری در نظر بگیرید. به همین دلیل، مشاوره با متخصصان و مهندسان برای تعیین حجم دقیق و مناسب مخزن، به ‌ویژه برای ساختمان‌ های بزرگ و پیچیده، توصیه می‌شود.

محل نصب مخزن آتش نشانی

انتخاب محل مناسب برای نصب مخزن آب آتش نشانی یکی از مراحل کلیدی در طراحی سیستم ‌های اطفای حریق است. محل نصب باید به گونه‌ای باشد که دسترسی آسان، ایمنی و کارایی بالایی داشته باشد. نکات زیر به عنوان راهنما در انتخاب محل نصب مخزن آب آتش نشانی مفید خواهند بود:

• دسترسی آسان به مخزن آتش نشانی

مخازن باید در نقاطی نصب شوند که به راحتی در دسترس آتش ‌نشان‌ ها باشند. مخازن بهتر است در نزدیکی نقاط ورودی ساختمان یا نقاطی که دسترسی به آن‌ ها آسان است، نصب شوند.

• فاصله از ساختمان‌ ها

برای کاهش خطرات احتمالی ناشی از آتش ‌سوزی، مخازن باید به اندازه کافی از ساختمان ‌ها و تأسیسات دیگر فاصله داشته باشند. این فاصله باید با توجه به نوع ساختمان و خطرات موجود تعیین شود. همچنین، باید توجه شود که در صورت بروز آتش ‌سوزی، احتمال ایجاد آتش ‌سوزی‌های ثانویه به حداقل برسد.

• بررسی شرایط محل نصب مخزن آتش نشانی

از نصب مخازن در مناطقی که خطر سیلاب وجود دارد، باید پرهیز شود. این کار به جلوگیری از خسارات احتمالی ناشی از آب‌ گرفتگی کمک می‌کند. انتخاب مکان ‌های مرتفع یا نقاطی که از ناحیه آب‌ گرفتگی دور هستند، می‌تواند مؤثر باشد.

• نزدیکی به منابع آب

برای بهینه ‌سازی عملکرد سیستم، مخازن باید در نزدیکی منابع آب قرار بگیرند تا بتوان به راحتی آن‌ ها را پر کرد و آب مورد نیاز را تأمین کرد. این منابع می‌توانند شامل سیستم‌ های آبرسانی شهری، چاه‌ های آب یا منابع دیگر باشند.

• حفاظت از مخازن آب آتش نشانی

برای جلوگیری از آسیب ‌های فیزیکی و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، نصب مخازن باید به گونه‌ای باشد که محافظت شوند. ایجاد حصارهای حفاظتی یا سیستم ‌های نظارتی می‌تواند به افزایش ایمنی کمک کند.

توجه به این نکات و رعایت استانداردهای لازم می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم ‌های اطفای حریق و افزایش ایمنی ساختمان‌ ها کمک کند. با توجه به خطرات ناشی از آتش ‌سوزی، طراحی و نصب صحیح مخازن آب آتش نشانی یک ضرورت است که نباید نادیده گرفته شود. با انتخاب مکان مناسب و توجه به جزئیات، می‌توان از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کرد و به ایمنی بیشتر ساختمان‌ ها کمک کرد.