پمپ های آتش نشانی و انواع آن

پمپ آتش نشانی چیست؟ (Fire Pumps)

پمپ آتش نشانی یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم‌های اطفاء حریق است که برای تامین فشار و دبی آب مورد نیاز در هنگام آتش‌سوزی طراحی شده است. پمپ آتش نشانی به عنوان بخشی از سیستم اطفاء حریق، آب را از یک منبع (مانند مخزن ذخیره، چاه، یا شبکه آب شهری) دریافت کرده و آن را با فشار بالا به سیستم‌های اسپرینکلر آتش نشانی، شیلنگ‌ها، یا نازل‌های آتش‌نشانی منتقل می‌کند. این پمپ‌ها معمولاً در شرایطی که فشار آب اولیه کافی نیست یا نیاز به جریان بالا وجود دارد، استفاده می‌شوند.

این پمپ‌ها در مکان‌هایی مانند ساختمان‌های بلند، کارخانه‌ها و تأسیسات صنعتی نصب می‌شوند تا در شرایط اضطراری، آب را با فشار بالا به شیلنگ آتش‌نشانی برسانند. پمپ آتش نشانی معمولاً به صورت اتوماتیک با کاهش فشار در سیستم فعال می‌شود و نقش بسیار مهمی در کنترل و خاموش کردن آتش دارد. در این مقاله با انواع پمپ های آتش نشانی آشنا میشویم و به بررسی کاربرد ونحوه ی عملکردشان میپردازیم.

همچنین ببینید: استاندارد مخزن آب آتش نشانی

انواع پمپ آتش نشانی

پمپ‌های آتش نشانی انواع مختلفی دارند که هر یک برای کاربردهای متفاوت طراحی شده‌اند. انتخاب نوع مناسب پمپ ها به عواملی مانند فشار مورد نیاز، محل نصب و شرایط عملیاتی بستگی دارد. در ادامه با پرکاربردترین انواع این پمپ‌ها آشنا می‌شویم:

1. پمپ آتش نشانی عمودی

این نوع پمپ‌ها به دلیل طراحی خاص و کوچک خود، فضای کمی اشغال می‌کنند و بیشتر در محیط هایی که محدودیت فضا وجود دارد، استفاده می‌شوند. پمپ عمودی می‌تواند آب را با فشار بالا منتقل کند و برای ساختمان‌های بلند و سیستم‌های با دبی زیاد مناسب است. پمپ های آتشنشانی عمودی، دونوع هستند:

• پمپ آتش نشانی عمودی خطی

پمپ‌ عمودی خطی آتش نشانی به شکلی طراحی شده‌است که لوله‌های ورودی و خروجی آن در یک خط قرار می‌گیرند. این طراحی باعث نصب آسان‌تر و کاهش هزینه‌های لوله‌کشی می‌شود. این پمپ‌ها به دلیل بازدهی بالا و نیاز کم به نگهداری، در صنعت پر طرفدار تر هستند.

• پمپ آتش نشانی عمودی توربینی

پمپ‌های توربینی عمودی بیشتر برای انتقال آب از منابع زیرزمینی، مانند چاه‌ها یا مخازن عمیق استفاده می‌شوند. این پمپ‌ها از چند پروانه برای افزایش تدریجی فشار آب استفاده می‌کنند و می‌توانند آب را از عمق زیادی به سطح منتقل کنند. این ویژگی آن‌ها را برای پروژه‌های صنعتی یا کشاورزی که به آب زیادی از منابع زیرزمینی نیاز دارند، ایده‌آل می‌کند. همچنین تهیه این مدل پمپ ها برای افراد، به دلیل قیمت مناسب آن راحتتر است.

2. پمپ آتش نشانی دومکشه

پمپ دومکشه یکی از قدرتمندترین انواع پمپ‌های آتش نشانی است که طراحی محفظه آن حلزونی شکل و یک طبقه است. این نوع  پمپ، آب را  از هر دو سمت پره های خود به داخل می‌کشد. این ویژگی باعث افزایش ظرفیت پمپ و انتقال حجم زیادی از آب با فشار مناسب می‌شود. این نوع پمپ معمولاً در تأسیسات صنعتی بزرگ مانند پالایشگاه‌ها، کارخانه‌ها یا نیروگاه‌ها که نیاز به حجم زیادی از آب دارند، استفاده می‌شود. طراحی متقارن پمپ دومکشه علاوه بر کاهش لرزش و صدا، عملکردی پایدار و مداوم تری دارد.

3. پمپ آتش نشانی دنده ای

پمپ‌های دنده‌ای بیشتر برای انتقال سیالاتی با مقاوت در برابر جریان، مانند فوم آتش‌نشانی یا مواد شیمیایی خاص، استفاده می‌شوند. این پمپ‌ها با استفاده از دنده‌های درگیر، سیال را به صورت دقیق و یکنواخت منتقل می‌کنند. طراحی مستحکم آن‌ها باعث می‌شود تا در شرایط سخت صنعتی عملکرد خوبی داشته باشند. پمپ‌های دنده‌ای معمولاً در صنایع شیمیایی، پتروشیمی و در سیستم‌هایی که نیاز به جابه‌جایی مایعات خاص دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

4. پمپ آتش نشانی گریز از مرکز

پمپ‌های گریز از مرکز یکی از پرکاربردترین انواع پمپ آتش نشانی هستند که با استفاده از نیروی گریز از مرکز، آب را با فشار بالا منتقل می‌کنند. این پمپ‌ها به دلیل ساختار ساده، عملکرد پایدار و نگهداری آسان، در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری بسیار رایج هستند. هزینه پایین، دوام بالا و توانایی تأمین دبی مناسب از ویژگی‌های مهم این پمپ‌ها است.

5. پمپ آتش نشانی سانتریفیوژ

پمپ سانتریفیوژ  جزو دسته پمپ‌های گریز از مرکز است که برای جریان‌های زیاد و فشار متوسط طراحی شده است. این پمپ‌ها در سیستم‌های شهری، پروژه‌های صنعتی و ساختمان‌های بلند مورد استفاده قرار می‌گیرند. توانایی این پمپ‌ها در تأمین جریان یکنواخت آب و عملکرد قابل اعتماد، آن‌ها را به یکی از اجزای اصلی در زیرساخت‌های اطفاء حریق تیم آتش نشانی تبدیل کرده است.

همچنین ببینید: نحوه اجرای لوله کشی آتش نشانی ساختمان

6. پمپ طبقاتی آتش نشانی

پمپ‌های طبقاتی برای سیستم‌هایی که به فشار بسیار بالا نیاز دارند، ساخته شده‌اند. این پمپ‌ها با استفاده از چندین پروانه که در محورهای مختلف قرار دارند، آب را مرحله به مرحله فشرده کرده و به فشار مورد نظر می‌رسانند. این ویژگی، آن‌ها را برای ساختمان‌های بسیار بلند، برج‌های مسکونی و پروژه‌های صنعتی با نیاز به فشار زیاد آب، مناسب می‌کند. همچنین این پمپ‌ها به دلیل مصرف انرژی بهینه و قابلیت اطمینان بالا، در میان مهندسان تأسیسات بسیار پر طرفدار و مورد استفاده هستند.

اجزا پمپ آتش نشانی

اجزای پمپ‌های آتش‌نشانی طوری طراحی شده‌اند که به طور هماهنگ با یکدیگر کارکنند و وظیفه انتقال آب با فشار و دبی مناسب را به عهده دارند. در ادامه توضیح ساده‌تری از هر جزء آورده شده است.

1. پروانه

پروانه جزء اصلی در پمپ‌های آتش‌نشانی است که با چرخیدن سریع، انرژی مکانیکی را به انرژی جنبشی آب تبدیل می‌کند. این فرآیند باعث می‌شود که آب با فشار بالا به سمت خروجی پمپ هدایت شود. پروانه‌ها معمولاً از جنس برنج، فولاد ضدزنگ یا آلیاژهای مقاوم ساخته می‌شوند تا در برابر زنگ‌زدگی و سایش مقاوم باشند.

2. شافت

شافت میله‌ای است که پروانه را به موتور متصل می‌کند. انرژی حرکتی موتور از طریق شافت به پروانه منتقل می‌شود. شافت معمولاً از فولاد مقاوم ساخته می‌شود تا تحت فشار و نیروی چرخشی مداوم تغییر ظاهری و فیزیکی نداشته باشد.

3. بلبرینگ

بلبرینگ‌ها قطعاتی هستند که شافت را در جای خود ثابت نگه می‌دارند و از ایجاد اصطکاک جلوگیری می‌کنند. همچنین نقش مهمی در کاهش سایش و افزایش عمر مفید شافت و پروانه دارند. بلبرینگ‌ها معمولاً نیاز به روانکاری دوره‌ای دارند تا به درستی کار کنند.

4. موتور

موتور به عنوان منبع انرژی پمپ عمل می‌کند و می‌تواند الکتریکی، دیزلی یا بنزینی باشد.موتورهای الکتریکی: برای مکان‌هایی با دسترسی آسان به برق مناسب‌اند و صدای کمتری تولید می‌کنند.

• موتورهای دیزلی و بنزینی:

این دو نوع موتور در مکان‌هایی که برق در دسترس نیست، استفاده می‌شوند. موتورهای دیزلی به دلیل دوام بالا در شرایط سخت معمولاً اولویت دارند.

5. محفظه پمپ

محفظه پمپ ساختاری است که آب را در اطراف پروانه جمع و سپس به سمت خروجی هدایت می‌کند. این محفظه معمولاً از چدن یا فولاد ضدزنگ ساخته می‌شود تا فشار بالا و شرایط سخت کاری را تحمل کند. طراحی درست محفظه نقش مهمی در هدایت بهینه جریان آب دارد.

6. مهر و موم

مهر و موم‌ها از نشت آب از قسمت‌هایی که شافت وارد محفظه پمپ می‌شود، جلوگیری می‌کنند. این قطعات حساس معمولاً از ترکیبات مقاوم در برابر حرارت و سایش ساخته می‌شوند. در پمپ‌های آتش‌نشانی از مهر و موم مکانیکی استفاده می‌شود که کارایی بالاتری نسبت به واشرهای قدیمی دارد.

7. فلنج‌ها

فلنج‌ها نقاط اتصال برای ورودی و خروجی پمپ هستند که به لوله‌کشی سیستم متصل می‌شوند. این قطعات معمولاً به شکلی طراحی شده‌اند که نصب و جداسازی پمپ به آسانی انجام شود.

8. پایه پمپ

پایه پمپ ساختاری است که پمپ و موتور روی آن نصب می‌شوند. این بخش به کاهش لرزش و انتقال پایدار نیرو کمک می‌کند. پایه معمولاً از فولاد یا بتن ساخته می‌شود و باید محکم و مقاوم باشد.

9. درایور

درایور قسمتی از سیستم است که به کنترل و راه‌اندازی پمپ کمک می‌کند. در پمپ‌های آتش‌نشانی، درایورها معمولاً شامل تابلو برق و سیستم‌های کنترل اضطراری هستند تا پمپ در هر شرایطی به سرعت وارد عمل شود.

10. چرخ‌دنده‌ها

در برخی پمپ‌های خاص (مانند پمپ‌های دنده‌ای)، چرخ‌دنده‌ها نقش انتقال قدرت و تنظیم سرعت چرخش را ایفا می‌کنند. وجود این اجزا مخصوصا در پمپ‌هایی که سیالات خاص (مانند فوم آتش‌نشانی) را جابجا می‌کنند، ضروری هستند.

11. آلارم و سنسورها

سنسورها و آلارم‌ها برای نظارت بر عملکرد پمپ استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها می‌توانند فشار، دما، و سطح ارتعاش را کنترل کرده و در صورت بروز مشکل، هشدار دهند.

12. پایپینگ داخلی

پایپینگ داخلی شامل لوله‌های کوچک‌تری است که برای انتقال روانکار، خنک‌کننده یا آب به قسمت‌های مختلف پمپ استفاده می‌شوند. این سیستم به خنک‌کاری و روانکاری قطعات حساس کمک می‌کند.

13. صافی

در قسمت ورودی پمپ، یک صافی نصب می‌شود تا از ورود ذرات جامد و آلاینده‌ها به داخل پمپ جلوگیری کند. این صافی‌ها نقش مهمی در جلوگیری از آسیب به پروانه و دیگر اجزا دارند.

  14. شیرآلات

شیرآلات برای تنظیم جریان آب، قطع یا وصل کردن آن و جلوگیری از برگشت جریان (شیر یک‌طرفه) استفاده می‌شوند. وجود این اجزا برای کنترل دقیق سیستم و جلوگیری از آسیب به پمپ لازم هستند.

همچنین ببینید: کامل ترین لیست تجهیزات ماشین آتش نشانی

بهترین پمپ آتش نشانی کدام است؟

بهترین پمپ آتش نشانی به نیازها و ویژگی‌های پروژه بستگی دارد و هیچ پمپی به‌طور ثابت برای همه شرایط بهترین انتخاب نیست. برای انتخاب مناسب، باید عواملی مانند نوع ساختمان، ارتفاع، میزان دبی و فشار موردنیاز، منبع آب موجود، فضای نصب، و نوع کاربرد سیستم اطفاء حریق را در نظر گرفت.

1. پمپ های مناسب برای فشار های بالا: اگر ساختمان شما بلند است و نیاز به فشار قوی در طبقات بالاتر دارید، پمپ‌های طبقاتی با چندین پروانه گزینه مناسبی هستند، چرا که فشار بالا و یکنواختی را تأمین می‌کنند.
2. پمپ های مناسب برای دبی های بالا: در پروژه‌هایی که به انتقال حجم زیادی از آب در زمان کوتاه نیاز دارند، مانند کارخانه‌ها یا پالایشگاه‌ها، پمپ دومکشه با ظرفیت بالای خود انتخاب ایده‌آلی است.
3. پمپ های مناسب فضاهای کوچک: برای مکان‌هایی با محدودیت فضا، پمپ‌های عمودی به دلیل طراحی فشرده و اشغال فضای کمتر، بسیار کارآمد هستند.
4. پمپ های مناسب برای منایع اب عمیق: اگر منبع آب در عمق زیاد (مانند چاه) قرار دارد، پمپ توربینی عمودی با قابلیت انتقال آب از اعماق، مناسب خواهد بود.
5. پمپ های مناسب برای سیالات خاص: همچنین برای سیستم‌هایی که نیاز به انتقال سیالات خاص مانند فوم آتش‌نشانی دارند، پمپ‌های دنده‌ای به دلیل دقت بالا و مقاومت در برابر شرایط خاص بهترین انتخاب هستند.
6. پمپ های مقرون به صرفه و پرکاربرد: پمپ‌های گریز از مرکز به دلیل طراحی ساده، هزینه مقرون‌به‌صرفه و کارایی بالا، گزینه‌ای پرکاربرد در ساختمان‌های مسکونی و تجاری محسوب می‌شوند.

جمع‌بندی

انتخاب پمپ آتش نشانی مناسب برای هر پروژه یکی از مهم‌ترین عوامل در تضمین ایمنی و کارایی سیستم اطفاء حریق است. باتوجه به نیازهای پروژه شما، ویژگی‌هایی مانند فشار، دبی، نوع منبع آب و محدودیت‌های فضایی باید به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. انواع مختلف پمپ‌های آتش نشانی از جمله پمپ‌های طبقاتی، دومکشه، عمودی، گریز از مرکز و دنده‌ای هرکدام با توجه به ویژگی های منحصر به فرد خود مزایا و کاربردهایی دارند. در نتیجه، بهترین پمپ آتش نشانی برای شما پمپی خواهد بود که به بهترین شکل نیازهای سیستم اطفاء حریق شما را برآورده کند و عملکردی مطمئن و پایدار در شرایط اضطراری داشته باشد.

برای اطمینان از انتخاب صحیح، توصیه می‌شود که از مشاوره کارشناسان متخصص ایمن ساتراپ استفاده کنید و مشخصات پروژه خود را به دقت بررسی کنید تا پمپ آتش نشانی مناسب با کارایی بالا و طول عمر مفید را انتخاب کنید.